Podmiot zobowiązany do wizyjnego systemu kontroli magazynowania lub składowania odpadów  

NSA w wyroku z dnia 20 lipca 2023 r. ( III OSK 544/22) wyjaśnił, że z art. 25 ust. 6a w zw. z ust. 6f ustawy o odpadach[1] wynika, że podmiotem zobowiązanym do udostępnienia wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska obrazu z wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów palnych jest m.in. posiadacz odpadów obowiązany do uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów (a zatem podmiot, który obowiązany jest do uzyskania takiego zezwolenia, bez znaczenia jest natomiast to czy już je posiada) lub zarządzający składowiskiem odpadów.

NSA odnosząc się do podnoszonego zarzutu skargi kasacyjnej, że z powodu braku ważnego zezwolenia przedsiębiorca nie jest zobowiązany do zapewnienia wizyjnego systemu kontroli magazynowania lub składowania odpadów  wytłumaczył, że zgodnie z art. 25 ust. 6a ustawy o odpadach posiadacz odpadów obowiązany do uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów, pozwolenia na wytwarzanie odpadów uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów lub pozwolenia zintegrowanego uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów, prowadzący magazynowanie odpadów, z wyjątkiem wstępnego magazynowania odpadów przez ich wytwórcę, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5 lit. a, lub zarządzający składowiskiem odpadów jest obowiązany do prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów, zgodnie z ust. 6b-6f. 6 h i 6i oraz przepisami wydanymi na podstawie ust. 8a. Natomiast w ust. 6f art. 25 ustawy o odpadach wskazano, że w przypadku magazynowania lub składowania następujących odpadów palnych:

1) paliwo alternatywne oraz odpady przeznaczone bezpośrednio do produkcji takiego paliwa,

2) papier oraz tektura,

3) tekstylia,

4) odpady wielkogabarytowe, z wyłączeniem odpadów metali,

5) tworzywa sztuczne, w tym folia, oraz opony i inne odpady z gumy,

 6) drewno i odpady drewnopochodne,

7) odpady pochodzące z przetwarzania odpadów komunalnych, z wyłączeniem odpadów pochodzących z termicznego przetwarzania odpadów,

 8) odpady wielomateriałowe złożone z materiałów, o których mowa w pkt 2, 3, 5 lub 6

– posiadacz odpadów obowiązany do uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów, pozwolenia na wytwarzanie odpadów uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów lub pozwolenia zintegrowanego uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów, prowadzący magazynowanie odpadów lub zarządzający składowiskiem odpadów zapewnia wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska właściwemu ze względu na lokalizację miejsca magazynowania lub składowania odpadów dostępność obrazu z wizyjnego systemu kontroli tego miejsca w czasie rzeczywistym przez system teleinformatyczny.

Zdaniem Sądu, sama lektura tych przepisów wskazuje, że zupełnie chybiona jest i sprzeczna z literalną wykładnią ww. norm prawnych jest argumentacja przedsiębiorcy, że wymóg prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsca składowania odpadów należy łączyć tylko z posiadaniem ważnej decyzji na przetwarzanie odpadów. Z art. 25 ust. 6a w zw. z ust. 6f ustawy o odpadach wynika, że podmiotem zobowiązanym do udostępnienia wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska obrazu z wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów palnych jest m.in. posiadacz odpadów obowiązany do uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów (a zatem podmiot, który obowiązany jest do uzyskania takiego zezwolenia, bez znaczenia jest natomiast to czy już je posiada) lub zarządzający składowiskiem odpadów.

Komentarz

NSA dokonał wykładni językowej oraz częściowo systemowej zestawiając ze sobą art. 25 ust. 6a oraz art. 25 ust. 6f ustawy o odpadach. W jednym i drugim z przepisów ustawodawca przewiduje, że obowiązki z wizyjnym systemem kontroli spoczywają na  posiadaczu odpadów obowiązanym do uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów, pozwolenia na wytwarzanie odpadów uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów lub pozwolenia zintegrowanego uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów, prowadzącym magazynowanie odpadów lub zarządzającym składowiskiem odpadów.

W art. 25 ust. 6f, który dotyczy określonych kategorii odpadów palnych jest sformułowany  wymóg dostępności obrazu z wizyjnego systemu kontroli tego miejsca w czasie rzeczywistym przez system teleinformatyczny.

Jak słusznie zwrócił na to uwagę NSA w obydwu przepisach chodzi o posiadacza odpadów, który jest obowiązany do uzyskania stosownej decyzji administracyjnej, a nie tego (tylko), który taką decyzję już posiada. Wśród desygnatów tego pojęcia należy wyróżnić więc:

– podmioty, które rozpoczynają działalność, ale nie posiadają stosownej decyzji,

– podmioty, legitymujące się właściwymi zezwoleniami lub pozwoleniami,

– ale także te, które kontynuują działalność, pomimo utraty decyzji (np. z powodu upływu czasu na jakie zostały wydane, stwierdzenia ich nieważności).

Za taką interpretacją przemawia również wykładnia celowościowa i funkcjonalna.

  Obowiązek wyposażenia miejsc magazynowania lub składowania odpadów w urządzenia umożliwiające system kontroli miejsc magazynowania odpadów został wprowadzony przez art. 1 ust. 1 lit. d ustawy z 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (dalej „ustawa nowelizująca”)[2]. Obowiązuje on w zasadzie od 22 lutego 2019 r. , tj. 6 miesięcy po ogłoszeniu ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw – art. 17 pkt 1 ustawy nowelizującej, z tym że od 5 marca 2019 r. zgodnie z art. 12 ustawy nowelizującej dotyczy tych, którzy mieli zezwolenia w zakresie zbierania lub przetwarzania odpadów przed wejściem w życie rzeczonej ustawy, tj. przed 5 września 2018 r. Celem wprowadzonych przepisów było przeciwdziałanie niewłaściwemu magazynowaniu lub składowaniu odpadów, co nierzadko prowadziło do ich pożarów. Mając powyższe na uwadze należy zauważyć, że z puntu widzenia celów regulacji nie ma żadnego uzasadnienia, aby do prowadzenia wizyjnego monitoringu był zobowiązany tylko podmiot posiadający stosowną decyzje administracyjną. Jest nim każdy podmiot, który takie zezwolenie lub pozwolenia powinien posiadać. Niedopełnienie wymogów formalnoprawnych (reglamentacyjnych) prowadzenia określonego rodzaju działalności nie może zwalniać z obowiązku wypełnienia obowiązków płynących wprost z ustawy i aktów wykonawczych.

                                                                                                                         radca prawny

                                                                                                           dr Bartosz Draniewicz

[1] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, tj. Dz.U. z 2023 r., poz. 1587.

[2] Dz.U. poz. 1592.