Kwestionowanie opłat za usługi wodne

Wysokość opłat za usług wodnych jest ustalana przez Wody Polskie. Podmiot, który się nie zgadza z ustaloną wysokością może skuteczenie ją skutecznie zakwestionować.

Opłaty stałe

Wysokość opłat stałych ustalają Wody Polskie oraz przekazują podmiotom obowiązanym do ponoszenia opłat za usługi wodne w formie informacji rocznej, zawierającej także sposób obliczenia tej opłaty (art. 271 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne – tj. Dz.U. z 2022 r., poz. 2625 – dalej „Prawo wodne”).  Podmiot obowiązany do ponoszenia opłat za usługi wodne wnosi opłatę stałą na rachunek bankowy Wód Polskich w 4 równych ratach kwartalnych nie później niż do końca miesiąca następującego po upływie każdego kwartału (art. 271 ust. 6 Prawa wodnego).

Opłaty zmienne

Również wysokość opłaty zmiennej ustalają Wody Polskie (co do zasady) oraz przekazują podmiotom obowiązanym do ponoszenia opłat za usługi wodne, w formie informacji, zawierającej także sposób obliczenia tej opłaty. Przy ustalaniu wysokości opłat zmiennych, uwzględnia się okres rozliczeniowy wynoszący kwartał (art. 272 ust. 17 Prawa wodnego). Podmiot obowiązany do ponoszenia opłat za usługi wodne wnosi opłatę na rachunek bankowy Wód Polskich w terminie 14 dni od dnia, w którym doręczono mu informację, o której mowa w ust. 17 (art. 272 ust. 18 Prawa wodnego).

Reklamacje

Jeżeli podmiot  nie zgadza się  wysokością opłaty stałej bądź też zmiennej  może  w terminie 14 od dnia doręczenia informacji złożyć reklamację (art. 273 ust. 1 i ust. 2 Prawa wodnego). W przypadku uwzględnienia reklamacji właściwy organ przekazuje nową informację (art. 273 ust. 5 Prawa wodnego). W razie nieuwzględnienia reklamacji organ określa wskazaną opłatę w drodze decyzji (art. 273 ust. 6 Prawa wodnego). W odniesieniu do tej decyzji ustawodawca odstąpił od zasady ogólnej postępowania administracyjnego określonej w art. 15 k.p.a., zgodnie z którą postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne. Zgodnie z art. 273 ust. 8 Prawa wodnego od wskazanej decyzji podmiotowi korzystającemu z usług wodnych przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Wynika z tego, że decyzja ta może być zaskarżona bezpośrednio do sądu administracyjnego z pominięciem odwołania do organu administracyjnego wyższej instancji. Takie stanowisko zostało ukształtowane w orzecznictwie sądów administracyjnych, tytułem przykładu w sprawie rozpoznawanej przez WSA w Białymstoku (postanowienie z 26 czerwca 2019 r., II SA/Bk 453/19). W sprawie tej   zaskarżona została decyzja Dyrektora Zarządu Zlewni w Ostrołęce, za podstawą skargi był przepis art. 273 ust. 8 Prawa wodnego, który wskazuje wprost na możliwość zaskarżenia do sądu administracyjnego decyzji dyrektora zarządu zlewni, co – wykładane literalnie – wskazuje na możliwość tego zaskarżenia bez konieczności uprzedniego wyczerpania środków zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym. WSA wyjaśnił, że ustawodawca nie wprowadził bowiem w tym przepisie prawa do zaskarżenia decyzji wydawanych w przedmiocie opłaty stałej (co wskazywałoby na konieczność wyczerpania trybu instancyjnego w sprawach o tym przedmiocie), ale jako przedmiot zaskarżenia wskazał wprost rozstrzygnięcie konkretnego organu. Dlatego, mimo że w art. 14 ust. 4 Prawa wodnego wskazano, iż organem wyższego stopnia w rozumieniu k.p.a. wobec dyrektora zarządu zlewni Wód Polskich w sprawach określonych ustawą jest właściwy dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Wód Polskich, to jednak brzmienie art. 273 ust. 8 Prawa wodnego wskazuje, że skargi na decyzje dyrektora zarządu zlewni Wód Polskich dotyczące opłaty za usługi wodne przysługują do sądu administracyjnego bez wyczerpania trybu instancyjnego.

Do powyższego wniosku uprawnia kształtująca się praktyka sądów administracyjnych, które rozpoznają merytorycznie skargi wydawane na decyzje dyrektorów zarządów zlewni w przedmiocie opłat za usługi wodne (np. wyroki z 12 lipca 2018 r., II SA/Ol 342/18; z 11 lipca 2018 r., II SA/Gd 294/18; z 5 lipca 2018 r., II SA/Ol 343/18 i II SA/Ol 341/18).

Jednocześnie należy podkreślić, że ta uproszczona ścieżka nie przysługuje w trybie „pozareklamacyjnym”, co jest nierzadko powodem odrzucania (ze względu na niewyczerpanie drogi administracyjnej) skarg w przedmiocie opłat, a co jest również następstwem błędnych pouczeń. W przypadku braku jakichkolwiek działań po doręczeniu podmiotowi zobowiązanemu  informacji rocznej, polegających na braku uiszczania płatności wynikających z tych informacji, dochodzi do wydania przez organ na podstawie art. 271 ust. 7 Prawa wodnego decyzji określającej wysokość opłaty stałej, która to decyzja może być przez adresata zaskarżona w administracyjnym toku instancji, a po jego wyczerpaniu zaskarżona na zasadach ogólnych do sądu administracyjnego (zob. np. NSA w wyroku z 25 stycznia 2022 r., III OSK 4525/21). To samo dotyczy  decyzji dotyczącej opłaty zmiennej, a wydanej przez właściwy organ na skutek niepodjęcia działań pod doręczeniu informacji.

Bartosz Draniewicz