Sąd nie zawsze wstrzyma wykonalność decyzji środowiskowej

Praktyka zaczyna pokazywać, że wstrzymanie decyzji o środowiskowych nie będzie możliwa bez rzetelnego wykazania, że następstwa wynikające z podjęcia realizacji przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, dla którego wydano zaskarżoną decyzję spowoduje trudne do odwrócenia skutki, co jest dobrą wiadomością dla przedsiębiorców. Z drugiej jednak strony przedsiębiorca, który chce skorzystać z tego rodzaju środka ochrony np. przed realizacją inwestycji przez konkurencję będzie musiał się przyłożyć od wniosku.   Jak orzekł WSA w Poznaniu w postanowieniu z dnia 1 września 2021 r. (II SA/Po 456/21) ciężar wykazania okoliczności przemawiających za wstrzymaniem wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach spoczywa na wnioskodawcy.  

13 maja 2021 r. weszła w życie ustawa z dnia 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływaniach na środowisko oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r., poz. 784; „nowelizacja”), która wprowadziła szereg zmian do ustawy z dnia 8 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2021 r., poz. 247; dalej: „u.o.ś”), w tym na mocy art. 1 pkt 3 dodała do tej ustawy m.in. art. 86f, który przewiduje możliwość wstrzymania wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Zgodnie z art. 86f ust. 1 u.o.ś., do skargi na decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach stosuje się przepis art. 61 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (p.p.s.a.), z tym, że przez trudne do odwrócenia skutki, o których mowa w tym przepisie, rozumie się następstwa wynikające z podjęcia realizacji przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, dla którego wydano zaskarżoną decyzję. Z kolei art. 61  § 3 p.p.s.a. wynika, że po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, o których mowa w § 1 (w analizowanym przypadku decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach), jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania.

Stan faktyczny

W sprawie rozpoznawanej przez WSA w Poznaniu skarżący wnieśli o wstrzymanie wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wskazując, że wykonanie decyzji wiąże się z niebezpieczeństwem wyrządzenia znacznej i nieodwracalnej szkody dla środowiska naturalnego, a także osób, które są właścicielami, użytkownikami wieczystymi, najemcami lub mieszkańcami nieruchomości położonych w obszarze oddziaływania przyszłej inwestycji polegającej na budowie zespołu budynków logistyczno-magazynowo-usługowo-produkcyjnych z częściami socjalnymi oraz infrastrukturą techniczną. W uzasadnieniu skargi zostały podniesione zarzuty dotyczące samej decyzji wskazujące między innymi na to, że nie uwzględniono oddziaływania skumulowanego z planowaną budową drogi powiatowej, niewłaściwie obliczono poziomy hałasu jak również zaniżono emisję z 4 agregatów prądotwórczych, nie uwzględniono pylenia wywołanego ruchem samochodów, a także niebezpieczeństwa wynikającego z ich wzmożonego ruchu. 

Trudne do odwrócenia skutki

Zdaniem Sądu artykuł 86f ust. 1 u.o.ś  należy postrzegać jako lex specialis w stosunku do przesłanek określonych w art. 61 ust. 3 p.p.s.a. Choć literalna wykładnia wskazanego przepisu prowadzi do wniosku, że trudnymi do odwrócenia skutkami są wszelkie następstwa wynikające z podjęcia realizacji przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, to wyładnia funkcjonalna i celowościowa wskazanego przepisu prowadzi do wniosku, że obowiązkiem Sądu jest ocena następstw wynikających z podjęcia realizacji przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko w kontekście tego, czy stanowią one trudne do odwrócenia skutki w rozumieniu art. 61 ust. 3 p.p.s.a. WSA wskazał, że intencją ustawodawcy nie było stworzenie regulacji obligującej sądy administracyjne do wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji środowiskowej każdorazowo w przypadku złożenia wniosku w tym zakresie, ale o otwarcie drogi do merytorycznego rozpoznawania takich wniosków, choć decyzja środowiskowa nie wywołuje skutków materialnoprawnych. W tej sytuacji, biorąc pod uwagę treść art. 61 ust. 3 p.p.s.a. w zw. z art. 86f ust. 1 u.o.ś. uznać należy, że skutkami w rozumieniu art. 61 ust. 3 p.p.s.a. są następstwa wynikające z podjęcia realizacji przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać, a ocenie Sądu podlega kwestia, czy wskazane przez wnioskodawcę skutki są skutkami trudnymi do odwrócenia.

Konsekwencje dla sprawy 

Powyższe spostrzeżenia miały  znaczenie dla oddalenia wniosku. Nowelizacja nie miała wpływu na samą charakterystykę przesłanek warunkujących wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji. W dalszym ciągu przez znaczną szkodę należy rozumieć taką szkodę majątkową oraz niemajątkową, która nie będzie mogła być wynagrodzona przez późniejszy zwrot spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia, ani też nie będzie możliwe przywrócenie rzeczy do stanu pierwotnego (por. postanowienie NSA z dnia 21 listopada 2012 r., sygn. akt II OZ 1026/12 i z dnia 26 października 2012 r., sygn. akt II OSK 1841/12.). Trudne do odwrócenia skutki natomiast, to takie prawne lub faktyczne konsekwencje, które powodują trwałą zmianę rzeczywistości, przy czym powrót do stanu poprzedniego następuje tylko po dłuższym czasie lub przy stosunkowo dużym nakładzie sił i środków (por. postanowienie NSA z dnia 15 listopada 2012 r., sygn. akt II OZ 990/12 i z dnia 2 października 2012 r., sygn. akt I GSK 1251/12).

Zdaniem WSA w Poznaniu w analizowanej sprawie skarżący podnieśli ogólnikowo, że wykonanie decyzji wiąże się z niebezpieczeństwem wyrządzenia znacznej i nieodwracalnej szkody dla środowiska naturalnego, a także osób, które są właścicielami, użytkownikami wieczystymi, najemcami lub mieszkańcami nieruchomości położonych w obszarze oddziaływania przyszłej inwestycji. W ocenie Sądu skarżący w głównej mierze zakwestionowali natomiast zasadność zaskarżonego rozstrzygnięcia, choć przeświadczenie strony o tym, iż decyzja lub postanowienie są merytorycznie niesłuszne i naruszają prawo, nie stanowi przesłanki do wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu na podstawie art. 61 § 3 p.p.s.a. (por. postanowienie NSA z dnia 9 września 2004 r., sygn. akt FZ 358/04). Skarżący nie skonkretyzowali także jednoznacznie jakie następstwa wynikające z podjęcia realizacji przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, ich zdaniem, mogą spowodować trudne do odwrócenia skutki. Zdaniem Sądu, gdyby jednak uznać, że skarżący mają na myśli następstwa w postaci wzrostu hałasu lub pylenia, to nie są to skutki, które są trudne do odwrócenia.  

radca prawny, Bartosz Draniewicz